Definicję nasciturusa w obowiązującym systemie prawnym możemy znaleźć w art. 927 § 2 Kodeksu cywilnego jako: dziecko poczęte, ale nienarodzone, które może zostać spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
Geneza regulacji praw i zdolności prawnej dziecka poczętego sięga prawa rzymskiego, gdzie zostało ono zdefiniowane jako część ciała matki i przyznana została mu warunkowa zdolność prawna.
Słynna paremia łacińska „Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur” przyznaje uprawnienia nasciturusowi jako dziecku mającemu się urodzić żywe, wszędzie tam, gdzie chodzi o jego korzyści.
Jakie prawa przysługują nienarodzonemu dziecku?
__________________________________________________________________________________
Zdolność prawna nasciturusa
Dziecku poczętemu przyznaje się warunkową zdolność prawną. Należy jednak zaznaczyć, iż koncepcja ta nie występuje w doktrynie w postaci jednolitej. Część bowiem doktryny uważa, iż zdolność prawna tego podmiotu jest ogólna, ale warunkowa. Druga natomiast przesądza, iż warunkowa zdolność prawna jest ograniczona do pewnego zakresu, jak i do charakteru prawnego warunku.
Prawa przysługujące dziecku poczętemu
Dla dziecka poczętego ustawodawca przewidział szereg praw i uprawnień, które przysługują mu przed urodzeniem, mimo zdolności prawnej zawieszonej. Art. 927 § 2 KC przyznaje mu możliwość stania się spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
Art. 75 k.r.o. przewiduje prawo uznania ojcostwa, jeszcze przed narodzeniem dziecka. Uznanie to staje się skuteczne jednak dopiero z chwilą urodzenia się dziecka i z tą chwilą powstają prawa rodzicielskie. Celem tego przepisu jest zabezpieczenie praw dziecka, jeszcze przed jego narodzeniem, w postaci uniknięcia wątpliwości co do jego pochodzenia.
Szkody doznane przed urodzeniem
Zgodnie z art. 446 KC, dziecko poczęte może domagać się naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem. Orzecznictwo wskazuje, iż nasciturus może się domagać odszkodowania, nawet jeśli popełniony przez sprawcę czyn był skierowany wyłącznie przeciwko matce ciężarnej dziecka.
Podsumowanie
Przyjęta w polskim ustawodawstwie koncepcja warunkowej zdolności prawnej nasciturusa, pod warunkiem zawieszającym, wydaje się być słusznie akceptowana przez większość doktryny. Dziecko poczęte na mocy ustaw polskich otrzymało szereg uprawnień, takich jak: prawo dziedziczenia, prawo do odszkodowania na mocy art. 446 KC, oraz z tytułu śmierci ojca przed jego narodzeniem, prawo do powołania dla niego kuratora, w celu strzeżenia jego konstytucyjnych praw, a także prawo do otrzymania korzyści majątkowej w postaci przyjęcia darowizny.
