O instytucji
W polskim prawie nie mamy do czynienia z instytucją zaręczyn (w przeciwieństwie np. do niemieckiego BGB), co spowodowane jest najprawdopodobniej tym, że instytucja ta obecnie straciła na znaczeniu w porównaniu z dawnymi czasami. Mimo to obietnica zawarcia małżeństwa złożona drugiej osobie może mieć swoje konsekwencje prawne. Z punktu widzenia prawa cywilnego zaręczyny mogą być bowiem potraktowane jako umowa, na mocy której kobieta i mężczyzna uzgadniają między sobą, że w przyszłości zawrą małżeństwo.
Zasadniczo narzeczeństwo powinno odróżniać się od konkubinatu tym, że oboje partnerów ma zamiar zawarcia małżeństwa, co oznacza, że zaręczyny byłyby niejako ,,umową o małżeństwo”.
Sytuacją, która budzi najwięcej wątpliwości jest niedojście do zawarcia małżeństwa. Spory dotyczą najczęściej przysporzeń majątkowych jakie dokonały wobec siebie obie strony.
Gdy ponieśliśmy koszty
Prawo polskie nie reguluje także kwestii rozliczeń pomiędzy niedoszłymi małżonkami. Można rozważyć tutaj przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, kwestie odszkodowawcze, jak i darowiznę.
Odszkodowanie
Wydaje się, iż w sytuacji, gdy w związku z planowanym ślubem ponieśliśmy koszty, to istnieje możliwość dochodzenia przed sądem odszkodowania.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego, „lekkomyślne spowodowanie kosztów niedoszłego ostatecznie do skutku przyjęcia weselnego stanowi podstawę żądania stosownego odszkodowania od osoby zrywającej przyrzeczenie małżeństwa” (orzeczenie SN z 15 lipca 1953 r., II C 687/53).
Darowizna
Sądy często uznają prezenty, jakimi darzą się narzeczeni, za przedmioty umowy darowizny. W związku z taką kwalifikacją, przyznają prawo własności tych przedmiotów stronie obdarowanej, a jako jedyną możliwość zwrotu prezentów przedstawiają odwołanie darowizny. Bez wątpienia takie rozwiązanie nie zadowala wszystkich stron. Jest to spowodowane tym, że strona chcąca ,,odzyskać” prezent który wręczyła, musiałaby wykazać rażącą niewdzięczność drugiej strony umowy darowizny. Odwołanie darowizny nie znajdzie więc zastosowania do sytuacji, w której partnerzy rozstaną się w sposób bezkonfliktowy lub w sposób zawiniony przez darczyńcę.
Bezpodstawne wzbogacenie
Instytucja bezpodstawnego wzbogacenia, na której podstawie byli partnerzy żądają najczęściej zwrotu świadczeń jakie poczynili na swoją rzecz w okresie narzeczeństwa, jest także stosowana do rozliczeń. Przyjęcie przez sądy takiego stanowiska wynika z tego, że unikają one stosowania do podziału majątku partnerów tych samych reguł co do rozliczeń majątkowych małżonków, aby wyraźnie zaznaczyć różnicę pomiędzy małżeństwem, a związkami nieformalnymi.