Rodzina zastępcza to piecza sprawowana gdy zachodzi niemożność zapewnienia wychowania oraz opieki nad dzieckiem przez rodziców biologicznych.
Należy pamiętać, że piecza zastępcza jest to okresowa opieka nad dzieckiem. W rodzinach zastępczych są umieszczane dzieci, których biologiczni rodzice zostali czasowo lub trwale pozbawieni praw rodzicielskich a także w przypadku gdy władza rodzicielska została im ograniczona. Należy wskazać, że to na podstawie orzeczenia i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych zostaje umieszczone dziecko w rodzinie zastępczej.
Obowiązki rodziny zastępczej wobec dziecka a obowiązki rodziców biologicznych.
Rodzina zastępcza ma obowiązek sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem a także reprezentuje go w sprawach dotyczących wszelkich świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb dziecka i ich egzekwowanie np.(alimenty na rzecz dziecka).
Natomiast tutaj należy wskazać, że rodzice biologiczni również mają piecze nad dzieckiem, ale nie jest to piecza bieżąca to znaczy, że rodzice np. będą mogli decydować o wyborze szkoły dla dziecka czy leczenia dziecka, a także reprezentować dziecko w sprawach sądowych, ale z wyłączeniem dochodzenia świadczeń na utrzymanie dziecka. Należy również pamiętać, że rodzice biologiczni mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem, które przebywa w rodzinie zastępcze.( odwiedziny, spotkania, wysyłanie korespondencji w tym korzystanie z komunikacji elektronicznej). Jednakże należy pamiętać, że w uzasadnionych przypadkach sąd może zakazać rodzicom biologicznym kontaktów z dzieckiem jeżeli kontakty te zagrażają dobru dziecka lub je naruszają. W przypadku gdy rodzice dążą do tego, aby utrzymywać kontakt z dzieckiem a np. stan w jakim się znajdują na to nie pozwala np. (problemy emocjonalne, nieudolne zajmowania się dzieckiem przy jednoczesnym braku wsparcia ze strony najbliższych) to w tym przypadku sąd opiekuńczy orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem może zobowiązać rodziców do określonego postępowania np. skierować ich na terapię rodziną z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wydanych zarządzeń. Ponieważ kontakty rodziców z dzieckiem jak było wskazane powyżej nie mogą naruszać dobra dziecka.
Biologiczni rodzice ponoszą również miesięczną opłatę za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej w wysokości przyznanych świadczeń oraz dochodów, które reguluje ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (art 80 ust.1 i art 81)
Należy także pamiętać, że dziecko pozostające pod opieką rodziny zastępczej nie traci prawa do alimentów przysługujących od rodziców biologicznych. Gdy jednak alimenty przysługą dziecku tylko od jednego rodzica, to drugi i tak ma obowiązek łożyć na częściowe utrzymanie pozostałego pod opieką zastępczych opiekunów.
Na koniec należy wskazać, że umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej nie powoduje powstania więzi prawnej pomiędzy dzieckiem a opiekunami.( Dziecko zachowuje nazwisko zapisane przez rodziców biologicznych) W świetle prawa rodzicami nadal są rodzice biologiczni nawet jeśli nie posiadają władzy rodzicielskiej, ponieważ utrata władzy rodzicielskiej nie powoduje zerwania więzi łączącej rodziców z dzieckiem. Należy także pamiętać, że jeżeli choć jedno z rodziców ma pełną władzę rodzicielską to dziecko w tym przypadku nie może trafić do rodziny zastępczej.
Monika Rogala